K&S actueel dec2025 - Flipbook - Page 7
2e Adventszondag • 7 december
Een ongewisse reis
naar het licht
de koning die als een weerloos kind ter wereld kwam.
En zeker als die kleine koning niet met wapens strijdt,
maar die als Vredevorst enkel liefde hanteert als
wapen. O ja, je kunt hem gevangen zetten, doodmaken
desnoods. Maar zíjn verhaal gaat verder, terwijl de
verhalen van de machtigen van deze wereld uiteindelijk
dood lopen.
Sinds het begin van dit bijna voorbije jaar mag ik de Protestantse Gemeente
Enschede een poosje dienen. Mijn beperkte aantal werkuren (één dag per
week) verdeel ik tussen (nood)pastoraat bij voornamelijk oudere
gemeenteleden, het leiden van uitvaarten en begeleiding van vrijwilligers en zo
nodig bezoekers van het Oecumenisch City Pastoraat (OCP).
Samen met vrijwilligers en bezoekers van het OCP
bereid ik nu de jaarlijkse kerstviering voor. Dit jaar
staat deze viering gepland voor 11 december. Er werd
mij van verschillende kanten al in een vroeg stadium
duidelijk gemaakt hoe het vooral NIET moest. Hoe
dan wel bleef in eerste instantie tamelijk ongewis. Eén
ding was zeker: géén moeilijke of onbekende liederen
en het bijbelverhaal in gewone taal. Die opdracht
knoopte ik goed in mijn oren. Vooraf rondvragend
onder vrijwilligers én bezoekers: ‘wie doet er mee
bij de voorbereiding?’ leverde enkele vrijwilligers en
bestuursleden op. Een ontspannen samenzijn volgde,
waarin we ideeën uitwisselden en alvast een opzet
konden maken. Vanuit de bezoekers hadden enkelen
zich aangemeld, onder meer voor een karaoke
kerstnummer. Ik ben benieuwd.
Het geheel heeft inmiddels al best wat vorm en
inhoud gekregen. Ikzelf begon ook warm te lopen en
al een beetje in kerststemming te komen. Zo samen
een viering voorbereiden heb ik altijd al een feestje
gevonden. Toch is dit wel anders, meer ongewis.
Met name de inbreng vanuit de bezoekers blijft een
onzekere factor. Maar ach, met een beetje improvisatie
moet het lukken. Het gaat erom dat we met elkaar een
klein stukje a昀氀eggen op die weg naar het licht van het
kerstkind.
Een verhaal hoort natuurlijk ook in zo’n viering. Het
wordt een kort verhaal over een bijzondere ontmoeting
tussen een kleine jongen en God. Ontroerend in z’n
simpelheid en zó mooi!
Na de viering - zo is mij verteld - staan er in de
ontmoetingsruimte mooi gedekte tafels klaar, waar een
heerlijke maaltijd zal worden opgediend, bereid door
een heuse kok. Wel heel bijzonder, zo’n vroeg kerstmaal
op 11 december! Het zal er vast niet minder om smaken.
Ook tijdens de maaltijd wordt een bijzonder verhaal
12
verteld. Dat verhaal gaat over samenwerken, elkaar
helpen en het delen van voedsel. Heel toepasselijk in
deze periode rond Kerst.
Als predikant bereid je jaarlijks kerstvieringen voor;
alleen of samen met anderen. Mensen vragen wel eens
of ik na al die jaren nog inspiratie heb en of ik het zelf
nog wel leuk vind om Kerst te vieren. Puur theologisch
bezien vind ik persoonlijk Pasen en Pinksteren
‘spannender’. Voor mij zijn dat de feesten die er echt toe
doen in de kerk. Maar Kerst is toch ook een heel mooi
en vooral sfeervol feest, waarmee je als voorganger
昀氀ink kunt uitpakken en waarbij je ook kinderen kunt
betrekken.
En je kunt veel vragen stellen, vooral bij het
geboorteverhaal zoals de evangelist Lucas het
beschreven heeft. Want hoe kan dit kleine mensje
en later deze zachtmoedige man in ’s hemelsnaam
koning worden over Israël? Hoe kan hij de Romeinen
het land uitgooien? Hoe krijgt hij die zetbaas van de
keizer weg? Hoe kan hij de loop van onze geschiedenis
veranderen? Want iedereen weet dat de geschiedenis
bepaald wordt door de groten en sterken. Zij zijn het
immers die terecht komen in onze geschiedenisboeken.
Ook de evangelist Lucas begint zijn geschiedenis met
het noemen van de groten. ‘Toen Herodes koning
van Judea was…’, zo begint hij na een korte inleiding
zijn evangelie. En dan ontrolt zich de geschiedenis
zoals Lucas hem ziet. En ook het kerstevangelie uit het
tweede hoofdstuk van Lucas begint met het noemen
van twee machtige mannen: keizer Augustus en zijn
stadhouder in Syrië, Quirinius.
Maar, dan wordt het verhaal anders. Geen
hoogdravende lofzang op de macht, maar ongewone
verhalen over gewone mensen. Lucas vertelt het verhaal
over het oude echtpaar Zacharias en Elisabeth dat toch
nog een zoon krijgt, Johannes. Hij vertelt het verhaal
Kerk & Stad
over het meisje Maria, uitgehuwelijkt aan Jozef, dat
voortijdig zwanger raakt. We lezen in zijn verhaal over
herders die nu eens niet opgeschrikt worden door een
legertje Romeinse soldaten, maar door een hemelse
legermacht. Je zou in plaats van engelen toch eerder
herauten verwachten die met schallende trompetten
door het land gaan om de geboorte van de kleine prins
wereldkundig te maken. En in plaats van herders zouden
buitenlandse vorsten of hun gezanten op kraambezoek
moeten gaan. Het kind zou moeten liggen in een
koninklijke wieg tussen zacht satijnen lakentjes.
Maar nee, de geschiedenis van dit koningskind speelt
zich af te midden van de armen, de rand昀椀guren.
Bij Lucas zijn niet de groten het middelpunt van de
geschiedenis. Ze doen enkel mee als tijdsbepaling.
Het kind van Bethlehem is het middelpunt van onze
menselijke geschiedenis. Hij is ons ijkpunt, bedoelt
Lucas te zeggen. Er is een tijd voor, en een tijd ná
Christus.
Toch zijn het niet alleen de groten die in de valkuil van
de macht trappen. Ook wij zijn vaak maar al te zeer
bereid om onze geschillen met een machtswoord op
te lossen of desnoods met geweld. En toch, wie je
ook vraagt naar hun diepste dromen - grote of kleine
mensen -, je krijgt negen van de tien keer als antwoord:
‘Vrede’. Vrede op aarde, vrede onder de mensen, dat
is wat de meeste mensen willen. Dat is een vrede
die geen koning, geen keizer, geen admiraal ons kan
brengen. Mensenmacht leidt nooit tot vrede. Hooguit
tot afwezigheid van oorlog, maar dat is geen vrede die
stand houdt.
De Herodessen en Augustussen van onze wereld
dromen van glorie, van aanbeden worden en raken
verontrust als ze merken dat ze niet langer vat hebben
op hun ‘onderdanen’. Ze worden zenuwachtig als die
het besluit nemen om een andere koning te aanbidden,
december 2025
De dood van deze zachtmoedige koning bevestigt juist
zijn heerschappij. Het is de heerschappij van de liefde.
Dat is wat zijn leerlingen van hem hebben geleerd.
Onder zijn heerschappij gaan de kleinen voorop en de
groten komen achteraan. Onder zijn koningschap staan
alle sociale en economische verhoudingen op hun kop.
Machthebbers hebben dat koninkrijk door de eeuwen
heen voor niet werkelijk, niet bestaand, niet relevant
verklaard, maar velen wisten en weten wel beter. Want
juist onder de armen, onder verschoppelingen, onder
volken die lijden onder dictaturen, juist daar vestigt dat
koningschap zich. Een koningschap van onderop.
Het kruis waaraan deze koning werd vermoord roept
op tot een andere ethiek, een andere levenshouding.
Het verhaal van zijn dood heeft telkens weer nieuwe
gemeenschappen doen ontstaan als alternatieven voor
de koninkrijken van deze wereld. De macht van deze
koning is de macht van de liefde. Een liefde die ons
winnen wil met zachte kracht. Deze koning breekt niet
af, maar bouwt op. Deze koning vernietigt niet, maar
heelt. Deze koning overmeestert niet, maar nodigt uit.
Ach, onze reis naar het licht is en blijft een ongewisse
reis. Zoals ook de voorbereiding van een kerstviering
een ongewisse reis kan zijn. De verwachtingen zijn elk
jaar weer hoog gespannen en altijd vraag je jezelf als
voorganger af of je het wel goed hebt gedaan, of je de
mensen hebt kunnen ‘meenemen’ in het verhaal, of
ze rijker naar huis zijn gegaan dan ze zijn gekomen. En
uiteindelijk denk ik dan: “Dat licht en de liefde van dat
kind van Bethlehem is in staat door alle duister, door
onverschilligheid, door muren en andere weerstanden
te breken. Maak je niet druk, ga in vertrouwen die reis
naar dat licht, samen met anderen. Het komt wel goed,
hoe dan ook!”
ds. Carla Borgers
07
Voor wie
gelooft dat licht
door
onzekerheid breekt
13
