K&S actueel dec2025 - Flipbook - Page 12
15 december
16 december
Nun
komm,
der
Heiden
Heiland
Opname Nun komm,
der Heiden Heiland van Johann
Sebastiaan Bach (BWV 659):
www.bachvereniging.nl/nl/bwv/bwv-659
Advent heeft zijn eigen klank. Onze organist, Sander Venema,
vertelt waarom hij Nun komm, der Heiden Heiland elk jaar weer
opnieuw speelt, een melodie waarin eeuwen van geloof en
verwachting doorklinken.
Tijdens de kerkdienst in de Ontmoetingskerk zijn er twee momenten
waarop ik als organist een eigen invulling mag geven aan de liturgie:
aan het begin als Muziek tot eer van God en tijdens de inzameling van
de gaven. Daarbij probeer ik altijd een goede afweging te maken of
mijn keuze voor de muziek ondersteunend is aan de liturgie. Sluit het
voldoende aan bij de lezingen? Helpt het de gemeente bij het zingen
van het volgende lied? Past het bij de zondag van het kerkelijk jaar?
Soms komt de inspiratie voor een muziekstuk ‘aanwaaien’, soms is het
een hele zoektocht door mijn muziekbibliotheek.
Advent is voor mij altijd een bijzondere tijd met muziek die door iedereen
wordt herkend als muziek voor deze periode. De muziek die ik op de
zondagen van advent kan laten klinken plaatst mensen gelijk in deze
verwachtingsvolle periode van het kerkelijk jaar. Eén orgelwerk komt in de
advent altijd terug op mijn lessenaar: de prachtige koraalbewerking Nun
komm, der Heiden Heiland van Johann Sebastiaan Bach (BWV 659). Het
is een bewerking van het lied dat wij kennen als Kom tot ons, de wereld
wacht (LB 433). Dit lied is in de traditie van de lutherse liturgie onlosmakelijk
verbonden met de eerste zondag van advent en klinkt op deze eerste
zondag van het kerkelijk jaar nog altijd in vele kerken. Zowel de tekst als
de melodie zijn een bewerking door Martin Luther (1483-1546) van de
hymne Veni redemptor gentium. Deze hymne is geschreven door Aurelius
Ambrosius, bisschop van Milaan, die leefde van 340 tot 397. Daarmee gaat
dit lied, dat nog altijd geldt als een van de bekendere adventsliederen,
terug naar een van de oudste liederen van de christelijke kerk. Het is heel
bijzonder om als eenvoudig kerkmusicus klank te mogen geven aan een
lied dat door de eeuwen heen een plek heeft gehad in de liturgie. Dat ik zo
deel mag zijn van een lange christelijke traditie in de verwachting en het
vertrouwen dat het lied ook na ons niet zal verstommen.
1
Komt tot ons, de wereld wacht,
Heiland, kom in onze nacht.
Licht dat in de nacht begint,
kind van God, Maria ‘s kind.
2
Kind dat uit uw kamer klein,
als des hemels zonneschijn
op de aarde wordt gesteld,
gaat uw weg zoals een held.
3
Gij daalt van de Vader neer
tot de Vader keert Gij weer,
die de hel zijt doorgegaan
en hemelwaarts opgestaan.
4
Uw kribbe blinkt in de nacht
met een ongekende pracht.
Het geloof leeft in dat licht
waarvoor al het duister zwicht.
5
Lof zij God in ‘t hemelrijk,
Vader, Zoon en Geest gelijk,
nu en overal altijd,
nu en tot in eeuwigheid.
Kom tot ons,
de wereld wacht
Het evangelie – de Bijbelse boodschap van onze redding,
in vijf korte verzen! Voor mij is dit het Adventslied bij uitstek.
De melodie van dit lied vind ik prachtig, en ook interessant. Het was
oorspronkelijk een middeleeuwse, Gregoriaanse hymne. Luther
heeft deze bewerkt, zodat de melodie goed zingbaar werd voor
de gemeente. De melodie heeft vele componisten, van de tijd van
Luther tot aan nu, aangezet tot het maken van de mooiste koor-,
orkest- en orgelstukken. Hoogtepunten zijn wel Bachs cantates
‘Nun komm, der Heiden Heiland’, BWV 61 en 62.
En de tekst is het evangelie in een notendop! Misschien moet u zich,
net als ik, eerst even door de wat ouderwetse taal heen worstelen.
Maar dat is zeer de moeite waard: Gods licht tegenover onze
duisternis. Wij leven in de nacht, en in mijn beleving betekent dat,
dat we in een wereld leven waarin het kwaad zijn gang lijkt te kunnen
gaan. Maar het Kind is als de zon, en de kribbe blinkt! Het centrale
vers is vers 3. Christus komt van de Vader, en gaat weer naar Hem
terug, nadat hij de hel is doorgegaan. Advent, Kerst, Goede Vrijdag
en Pasen in één vers! Daarop past maar één reactie: ‘Lof zij God!’
Harry van Wijk
cantor
Hoogtepunten zijn wel Bachs cantates ‘Nun komm,
der Heiden Heiland’, BWV 61 en 62, en het orgelkoraal
BWV 659. Van deze laatste heb ik een opname
gemaakt in de Oude Helenakerk, waar ik organist
ben. Elke regel van de melodie, begint met een soort
voora昀樀e in de zachte, begeleidende stemmen. De
melodie zelf, is zo versierd, dat er bijna een nieuwe
melodie ontstaat. En eronder klinkt een ‘lopende bas’,
als een contrabas of een cello, die allemaal pizzicato
noten speelt. Luister hier: youtu.be/f4Z昀氀qqmXwA
15
Voor wie
in Bach de
Advent
herkent
16
Voor wie
het evangelie in
één lied wil
horen
22
Kerk & Stad
december 2025
23
